بررسی و تحلیل مفهوم هبوط و گناه در متون منثور فارسی عرفانی با تأکید بر آثار احمد غزّالی، عین القضاه همدانی، روزبهان بقلی

یکی از مهم ترین وجوه تراژیک زندگی و یکی از بزرگ ترین چالش ها و دغدغه های هر انسان در طولِ تاریخ، در کنار مرگ، تنهایی و درد و رنج و...، مسئله گناه و هبوط و مجموعه اضطراب های حاصل آن است که در متون ادبی- عرفانی به انحای مختلف آمده است. این مفهوم، یکی از مضامین مهم و مکرر ادبیات عرفانی است که در موارد متعدد به بیان اقسام، انواع و نتایج این مفهوم پرداخته است. در این میان در متون فارسی عرفانی، به ویژه متون متقدم منثور قرن پنجم و ششم به دلایل و عوامل گوناگون، بستری فراهم شده که مفهوم گناه و هبوط آدمی در کنار مولفه هایی چون اختیار و اراده انسان، آگاهی و معرفت، آزادی و جبر بیشترین بسامد را داشته باشد. در این پژوهش نویسنده ضمن بررسی مفهوم گناه و هبوط در چهار حوزه اصل واقعه هبوط، امکان هبوط، اهداف هبوط و نتایج آن؛ مهم ترین اشتراکات و افتراقات اندیشه احمد غزّالی، عین القضاه همدانی و روزبهان بقلی را تحلیل و نقد کرده است. حاصل سخن اینکه در مجموعه متون منثور فارسی عرفانی به ویژه در دستگاه فکری عارفان یاد شده مفهومِ هبوط و گناه با توجه به ارکان چهارگانه آن با نگرشی عمیق و با صراحت بیان به گونه ای خاص، انعکاس و بازتاب یافته است.